Πρόκειται ίσως για τον πιο αγαπημένο και διαδεδομένο χορό στη Θράκη.
Η λαβή των χορευτών είναι από τα ζωνάρια , γι’ αυτό και ονομάστηκε έτσι ο χορός. Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, όταν ο χορός φτάνει στο αποκορύφωμά του οι χορευτές αλλάζουν τη λαβή , πιάνονται με τα χέρια σταυρωτά και χορεύουν πολύ πιο έντονα και ορμητικά κουλουριάζοντας τον κύκλο και βγάζοντας και ρυθμικές κραυγές και επιφωνήματα. Υπάρχουν , βέβαια , και περιπτώσεις που ειδικά οι άντρες, κατά κανόνα στο κουλούριασμα του χορού, πιάνονται και από τους ώμους.
Προφανώς ο χορός χορεύεται σχεδόν σε όλη τη Θράκη. Οι καταγραφές ,όμως και οι αναφορές που έχουν πέσει στη δική μας αντίληψη αφορούν σε μεγάλο βαθμό το νομό Έβρου στον οποίο ο χορός συναντάται σε πολλές περιοχές με πολλές παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή ή ακόμη και από χωριό σε χωριό.
Στα χωριά των Μάρηδων μάλιστα τον συναντάμε με αρκετές διαφορετικές ονομασίες όπως Κλωστρός , Κουλουριαστός, Ντούζκος, Ίσιος, Ζωναριάτκος , Απ’ τους ώμους, Παπίσιος, Νταϊκουτός, Κουλουριαστός και Πλαλτός.
Συγκεκριμένα στην Καρωτή (Κουρτζί) και στα Βρυσικά (Καράμπουναρ) στη γιορτή του Αγιόγιαννου, τα κορίτσια χορεύουν στο μεσοχώρι τραγουδώντας διάφορα τραγούδια σχετικά με τη γιορτή του Αγιόγιαννου. Αργότερα όταν φτάσουν στην αυλή της διαλεχτής, βοηθούν τη διαλεχτή να κατεβάσει το καζάνι με τις φούντες απ’ το κεφάλι της και χωρίς να μπουν μέσα στο σπίτι, αρχίζουν εκεί στην αυλή να τραγουδούν και να χορεύουν γύρω γύρω απ’ το καζάνι χορούς ζωναράδικους πολύ ζωηρούς. Ανήμερα του αγίου Ιωάννου, άμα φτάσουν στο μεγάλο πηγάδι, γύρω γύρω απ’ το καζάνι και το πηγάδι αρχίζουν το χορό με τραγούδια πάντα σχετικά με τον Αγιόγιαννο.
Επίσης σε όλα τα χωριά των Μεταξάδων ο χορός χορεύεται με τον ίδιο τρόπο με εξαίρεση το Ελληνοχώρι (Μπουλγάρκιοϊ) που χορεύεται διαφορετικά.
Στην περιοχή Σουφλίου,χορεύεται ο Ζωναράδικος με κοινό χορευτικό μοτίβο σε όλα τα χωριά της ομάδας με το χωριό Αμόριο (Καράμπελι) να εμφανίζει διαφορά στο χορευτικό μοτίβο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παλιότερα, σε κάποιες περιοχές, χορευόταν μόνο από άντρες και κυρίως από γέροντες ενώ σήμερα χορεύουν και οι γυναίκες που ακολουθούν πιασμένες όλες μαζί από τα ζωνάρια ή ακόμα και ανάμεσα στους άντρες.
Σύμφωνα με μία Θρακιώτικη παράδοση που αφορά περισσότερο την ευρύτερη περιοχή του Διδυμοτείχου για όλους τους κυκλικούς χορούς , ο τελευταίος άντρας για να πιαστεί με την πρώτη του γυναικείου κύκλου έπρεπε να είναι ‘’κοντινοί συγγενείς’’ και μάλιστα να μένουν και οι δύο στο χωριό.
Τέλος παραλλαγή του Ζωναράδικου είναι ο χορός Κουσευτός ή Τρεχάτος που χορεύεται στα χωριά των Μάρηδων αλλά και στην Ξυλαγανή Ροδόπης.
Πηγή: laikoergastiri.gr
